Volgens Gert-Jan Veerman verdient tolerantie een duidelijke plek in het onderwijs van de toekomst. Hij pleit ervoor dat leerkrachten samen met leerlingen misvattingen over tolerantie opsporen in bijvoorbeeld nieuwsitems. En door dialogen in de les kunnen leerkrachten aandacht besteden aan misvattingen die leerlingen misschien zelf hebben over tolerantie. ‘Onderwijs is een soort minisamenleving waarin leerlingen kunnen oefenen om tolerant samen te leven,’ vindt Veerman.

De Onderwijsraad constateert dat mensen met verschillende sociaal-culturele achtergronden steeds minder de gelegenheid hebben elkaar te ontmoeten. Daarnaast wordt binnen de Nederlandse samenleving een toename van spanningen tussen etnische groepen ervaren.  Dit zet de sociale cohesie in de maatschappij onder druk. Sociale cohesie gaat over de kwaliteit van saamhorigheid binnen een groep. In een sociaal cohesieve samenleving ervaren mensen positieve sociale relaties, verbondenheid en solidariteit. Bij positieve sociale relaties gaat het bijvoorbeeld om wederzijds vertrouwen en tolerantie.

Tolerantie is niet…
De filosoof Hans Oberdiek beschrijft kernachtig wat tolerantie is: Tolerantie is niet het ongeïnteresseerd voorbij laten gaan van overtuigingen van de ander, noch het volledig accepteren van een andere overtuiging. Tolerantie beweegt tussen deze uitersten. ‘Een aantal misvattingen over tolerantie blijken echter hardnekkig,’ zo vertelt Veerman. ‘Bijvoorbeeld de misvatting dat tolerantie betekent dat je mag roepen wat je vindt zonder daarbij in contact te hoeven treden met degenen met een andere opvatting. Een andere misvatting is dat je pas tolerant bent als je de opvatting van een ander accepteert. Het ontwikkelen van tolerantie vraagt van leerlingen dat ze personen met andere overtuigingen ontmoeten, waarbij ze empathisch naar de overtuigingen van de ander luisteren.’

Curriculum.nu
Wat vraagt dit van het curriculum van de toekomst? Recent legden negen ontwikkelteams onder de vlag van curriculum.nu de laatste hand aan een voorstel voor de actualisatie van het onderwijsprogramma. In dat kader hebben ze een aantal grote opdrachten en doelstellingen geformuleerd voor het onderwijs van de toekomst.  Veerman: ‘Het ontwikkelteam burgerschap heeft doelstellingen geformuleerd over ontwikkeling van de eigen identiteit van leerlingen en over empathisch luisteren naar personen met andere overtuigingen. Deze doelstellingen geven in het lesprogramma een duidelijke plek aan de component “tolerantie” van sociale cohesie. De doelstellingen en grote opdrachten bieden daarmee een kans om te werken aan een cohesieve samenleving.’

Hier vindt u meer informatie over het onderzoeksproject ‘Sociale cohesie in de klas’ en het uitgebreide artikel in DRS Magazine waar dit een samenvatting van is.